Tarihte 18 Haziran

18 Haziran, insanlık tarihinin çeşitli dönemlerinde pek çok kritik olayın yaşandığı, önemli dönüm noktalarının kaydedildiği ve unutulmaz isimlerin sahneye çıktığı özel bir gündür. Bu tarih, hem dünya hem de Türkiye için stratejik ve kültürel miraslar bırakmıştır.

ÖNEMLİ OLAYLAR VE GELİŞMELER

Dünyada Yankılanan Olaylar

• 1815 – Waterloo'da Tarihin Akışı Değişiyor: Napolyon'un Son Durağı : Bu tarih, hiç şüphesiz Napolyon Bonapart'ın siyasi ve askeri kariyerinin kesin olarak sona erdiği Waterloo Savaşı ile ölümsüzleşmiştir. Belçika'nın Waterloo kasabası yakınlarında gerçekleşen bu destansı muharebede, Napolyon'un Fransız ordusu, İngiliz komutan Dük Wellington ve Prusyalı Mareşal Blücher'in komutasındaki müttefik güçler karşısında ağır bir yenilgi aldı. Bu yenilgi, 23 yıl süren Napolyon Savaşları'na kesin bir nokta koydu ve Napolyon'un sadece dört gün sonra, 22 Haziran'da ikinci kez tahttan çekilmesine yol açarak Avrupa haritasını ve güç dengelerini kalıcı olarak değiştirdi.
• 1928 – Kadınların Gökyüzündeki Zaferi: Amelia Earhart Atlantik'i Aşıyor : Havacılık tarihinde cesaretin ve azmin sembolü haline gelen Amelia Earhart, 18 Haziran 1928'de, bir uçuş ekibinin parçası olarak Atlantik Okyanusu'nu geçen ilk kadın unvanını kazandı. Her ne kadar bu geçişi yolcu sıfatıyla yapmış olsa da, bu başarı kadınların havacılıktaki potansiyelini tüm dünyaya göstermesi ve gelecekteki kadın pilotlara ilham vermesi açısından tarihi bir öneme sahiptir.
• 1940 – II. Dünya Savaşı'nda Dönüm Noktaları: Direniş Çağrıları ve İşgaller : İkinci Dünya Savaşı'nın en kritik anlarından bazıları 18 Haziran 1940'ta yaşandı. Sovyetler Birliği, hızla Baltık ülkeleri olan Litvanya, Letonya ve Estonya'yı işgale başladı. Aynı gün, Alman işgali altındaki Fransa'nın umudu olan General Charles de Gaulle, Londra'dan BBC radyosu aracılığıyla Fransız halkına tarihi bir çağrıda bulundu. Bu "18 Haziran Çağrısı", Fransız direniş hareketinin sembolü haline gelerek işgale karşı mücadeleyi ateşledi. Öte yandan, Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill de Avam Kamarası'nda yaptığı ve "En İyi Saati" (Their Finest Hour) olarak bilinen o meşhur konuşmasıyla İngiliz halkının moralini ve direncini yükseltti.
• 1948 – İnsan Haklarının Temeli Atılıyor: BM İnsan Hakları Komisyonu Çalışmalara Başlıyor : İkinci Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkilerinin ardından, uluslararası barış ve adaletin tesisi amacıyla büyük bir adım atıldı. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komisyonu, Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesi'nin taslak çalışmalarına bu tarihte başladı. İnsanlığın ortak değerlerini ve haklarını evrensel bir çerçeveye oturtmayı hedefleyen bu bildirge, aynı yılın 10 Aralık'ında Paris'teki Genel Kurul'da kabul edilerek modern insan hakları hukukunun temelini oluşturdu.
• 1979 – Soğuk Savaş'ta Bir Barış Adımı: SALT II Anlaşması İmzalanıyor : Soğuk Savaş'ın zirve yaptığı dönemlerden birinde, nükleer silahlanma yarışını durdurma çabaları önemli bir meyve verdi. ABD Başkanı Jimmy Carter ve Sovyetler Birliği lideri Leonid Brejnev, Avusturya'nın Viyana kentinde Stratejik Silahların Sınırlandırılması Anlaşması (SALT II)'nı imzaladılar. Bu anlaşma, iki süper gücün stratejik nükleer silah üretimini ve sayısını sınırlayarak küresel nükleer gerilimi azaltmayı amaçlayan kritik bir adımdı.
• 2000 – Kore Yarımadası'nda Tarihi Zirve: Kim Jong-il ve Kim Dae-jung Buluşuyor : Kore Savaşı'ndan bu yana süregelen derin ayrılığın ardından, Kore Yarımadası'nda tarihi bir an yaşandı. Kuzey Kore lideri Kim Jong-il ve Güney Kore Devlet Başkanı Kim Dae-jung, Pyongyang'da bir araya gelerek Kore tarihinde bir ilk olan resmi zirveyi gerçekleştirdiler. Bu görüşme, iki Kore arasında barış ve uzlaşma umutlarını yeşertse de, yarımadanın karmaşık siyasi yapısı nedeniyle kalıcı bir çözüm getiremedi.

Türkiye'den Önemli Anlar ve Dönüm Noktaları

• 1927 – Cumhuriyet'in Temel Metni: Gazi Mustafa Kemal'in Nutuk Hazırlıkları : Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, ülkenin kuruluş ve kurtuluş mücadelesini anlattığı abidevi eseri Nutuk'un hazırlıklarını 18 Haziran 1927'de tamamlayarak taslak aşamasına getirdi. Nutuk, resmi olarak 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında CHP 2. Kurultayı'nda okunmuş olsa da, bu tarihteki çalışmalar eserin temelini oluşturmuştur. Bu eser, Cumhuriyet tarihinin en önemli belge ve anlatılarından biridir.
• 1939 – Enerjide Millileşme: Elektrik Tesisleri Devlet Kontrolüne Geçiyor : Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarındaki devletçilik politikalarının bir yansıması olarak, Bursa ve Mersin gibi önemli şehirlerdeki elektrik tesisleri devletleştirildi. Bu adım, ülkenin enerji altyapısını ulusal kontrol altına alarak ekonomik bağımsızlığı pekiştirme hedefinin bir parçasıydı.
• 1949 – Türkiye Avrupa Konseyi'ne Katılıyor: Batı'ya Yöneliş : İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa'da barış ve işbirliğini teşvik etmek amacıyla kurulan Avrupa Konseyi, 18 Haziran 1949'da Türkiye'nin üyeliğini onayladı. Türkiye, 8 Ağustos 1949'da resmen üye olarak Batı dünyasıyla bütünleşme ve çok taraflı uluslararası platformlarda yer alma sürecinde önemli bir adım attı.
• 1953 – Ebedi İstirahatgahına Yolculuk: Atatürk'ün Naaşı Anıtkabir'e Nakledildi : Modern Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı, 10 Kasım 1938'de vefatının ardından geçici olarak Etnografya Müzesi'ne konulmuştu. Ancak 18 Haziran 1953'te, Ankara'da tamamlanan Anıtkabir'e büyük bir törenle ve devlet erkanının katılımıyla nakledildi. Bu, Türk milleti için duygusal ve tarihi bir gündü.
• 1988 – Başbakan Turgut Özal'a Suikast Girişimi : Türkiye siyasetinin önemli figürlerinden, dönemin Başbakanı Turgut Özal, Ankara Atatürk Spor Salonu'nda yapılan Anavatan Partisi (ANAP) Büyük Kongresi sırasında silahlı bir saldırıya uğrayarak elinden yaralandı. Bu olay, Türk siyasi tarihinde güvenlik ve iç huzur açısından dikkat çekici bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.
• 1992 – Sağlıkta Sosyal Adım: Yeşil Kart Uygulaması Kabul Ediliyor : Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 18 Haziran 1992'de, sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanmak isteyen dar gelirlilere yönelik "Yeşil Kart" uygulamasını kabul etti. Bu uygulama, sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak, toplumun daha geniş kesimlerinin temel sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırmayı amaçlıyordu.
• 2005 – Türk Futbolunda Kara Bir Gün: Galatasaray-Fenerbahçe Maçı Olayları : Türk futbol tarihinin en büyük rekabetlerinden birine sahne olan Galatasaray ile Fenerbahçe arasındaki Süper Lig maçı sonrası yaşanan şiddetli taraftar olayları, 18 Haziran 2005'te futbol kamuoyunun gündemine oturdu. Bu olaylar, sporun ruhuna aykırı davranışlar ve şiddetin futboldaki yerini sorgulatan trajik bir örnek teşkil etti.

18 HAZİRAN'DA DOĞANLAR VE ÖLENLER

18 Haziran, birçok önemli şahsiyetin dünyaya gözlerini açtığı ve hayata veda ettiği bir tarih olarak da öne çıkar.

Doğum Gününü Kutlayanlar

• 1921 - Adile Naşit: Türk sinemasının "Gülen Yüzü", "Adile Teyze" lakaplı efsanevi oyuncu. Komedi yeteneği ve çocuklara olan sevgisiyle hafızalara kazındı.
• 1921 - İlhan Koman: "Akdeniz Heykeli" ile anılan, uluslararası alanda tanınmış Türk heykeltıraş. Matematiksel formları sanatsal bir ifadeyle birleştiren özgün eserlere imza attı.
• 1921 - Aydın Boysan: Cumhuriyet dönemi Türk mimarisinin önemli isimlerinden, kendine özgü üslubuyla tanınan gazeteci ve deneme yazarı. İstanbul'a mimari ve kültürel alanda önemli katkıları oldu.
• 1942 - Paul McCartney: Efsanevi müzik grubu The Beatles'ın üyelerinden, dünya çapında bir şarkıcı, şarkı yazarı ve besteci. Modern müziğin en etkili ve ikonik figürlerinden biridir.
• 1942 - İlhan Şeşen: "Grup Gündoğarken" ile tanınan, Türk müziğine sayısız unutulmaz eser kazandırmış, başarılı bir müzisyen, şarkıcı ve besteci.
• 1952 - Isabella Rossellini: Ünlü oyuncu Ingrid Bergman'ın kızı, İtalyan aktris, model ve yazar. Hem sinema dünyasında hem de moda sektöründe etkili bir figürdür.
• 1958 - Mazlum Çimen: Türk halk müziği ve özgün müzik geleneğinin önemli temsilcilerinden, usta bir keman virtüözü ve besteci. Aynı zamanda birçok dizi ve film müziğine imza atmıştır.
• 1974 - Kenan İmirzalıoğlu: Türk televizyon ve sinemasının karizmatik ve başarılı oyuncusu. Özellikle aksiyon ve drama projelerindeki güçlü performanslarıyla geniş kitlelere ulaştı.
• 1976 - Blake Shelton: Amerikalı country müzik yıldızı ve popüler televizyon kişiliği. "The Voice" yarışmasındaki jüri üyeliğiyle de tanınır.
• 1986 - Richard Madden: "Game of Thrones" dizisindeki Robb Stark rolüyle dünya çapında üne kavuşmuş İskoç oyuncu. Çeşitli uluslararası yapımlarda önemli roller üstlendi.
• 1987 - Ezgi Asaroğlu: Genç yaşına rağmen Türk dizi ve sinema sektöründe çeşitli projelerde yer almış yetenekli oyuncu.

Hayata Veda Edenler

• 1905 - Naciye Sultan: Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşamış, Sultan II. Abdülhamid'in kızlarından biri. Osmanlı hanedanının önemli simalarından biriydi.
• 1959 - Ethel Barrymore: Ünlü Barrymore ailesinin önde gelen üyelerinden, Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu. Oyunculuk kariyeri boyunca birçok ödül kazanmıştır.
• 1996 - Bud Collyer: Özellikle Superman çizgi filmlerindeki seslendirme performansıyla tanınan Amerikalı sunucu ve seslendirme sanatçısı.
• 2005 - Ömer Kavur: Türk sinemasının usta yönetmenlerinden, senarist ve yapımcı. "Anayurt Oteli", "Göl" ve "Gizli Yüz" gibi başyapıtlarıyla Türk sinemasına derin izler bıraktı.
• 2010 - Lech Kaczyński: Polonya'nın eski Cumhurbaşkanı. 2010 yılında, Rusya'daki trajik bir uçak kazasında hayatını kaybedenler arasındaydı.
• 2010 - José Saramago: Portekiz edebiyatının Nobel Ödüllü büyük ustası. "Körlük" gibi romanlarıyla dünya çapında tanınan, eleştirel ve derinlemesine eserlere imza atmış bir yazardı.
• 2016 - Anton Yelchin: Genç yaşına rağmen "Star Trek" film serisi ve çeşitli bağımsız yapımlardaki başarılı performanslarıyla dikkat çeken Rus asıllı Amerikalı oyuncu. Talihsiz bir kaza sonucu hayatını kaybetmesi sanat dünyasında büyük üzüntü yaratmıştır.