Tarihte 26 Mart

Tarihin Derinliklerinden Yükselen Olaylar, Parlayan Yıldızlar ve Ebediyete Uğurlananlar

Tarihin sayfaları, her bir günü kendine has olaylar, doğan yeni umutlar ve ebediyete intikal eden değerli şahsiyetlerle bezeli bir zaman tünelini andırır. 26 Mart da bu zengin tarihin önemli duraklarından biridir. İşte o güne damgasını vuran bazı mühim hadiseler ve unutulmaz insanlar:

Dünya Sahnesinde 26 Mart:

• 1027: Kutsal Roma İmparatorluğu'nun kudretli figürlerinden II. Konrad, bu tarihte görkemli bir törenle taç giyerek imparatorluk makamına yükseldi. Bu olay, Orta Çağ Avrupa'sının siyasi dengeleri açısından önemli bir dönüm noktasıydı.
• 1636: Bilginin ve irfanın yayılmasına adanmış köklü bir kurum olan Hollanda'daki Utrecht Üniversitesi, 26 Mart 1636'da kapılarını açtı. Yüzyıllardır sayısız bilim insanı ve düşünür yetiştiren bu üniversite, Avrupa'nın akademik hayatında silinmez bir iz bıraktı.
• 1812: Güney Amerika'nın bağımsızlık mücadelesinin çalkantılı günlerinde, Venezuela'nın incisi Karakas şehri, şiddetli bir depremin acımasız pençesine düştü. Bu felaket, sadece fiziksel yıkıma yol açmakla kalmayıp, aynı zamanda bölgedeki siyasi ve sosyal dinamikleri de derinden etkiledi.
• 1915: I. Dünya Savaşı'nın kanlı cephelerinden birinde, Ortadoğu'nun stratejik noktalarından Gazze'de, Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında Birinci Gazze Muharebesi patlak verdi. Bu muharebe, bölgedeki uzun soluklu çatışmaların başlangıcını işaret ediyordu.
• 1971: Güney Asya'nın tarihinde bir dönüm noktası yaşandı. Doğu Pakistan olarak bilinen bölge, Bangladeş adıyla bağımsızlığını ilan etti. Bu cesur adım, uzun ve çetin bir mücadelenin ardından gelen bir zaferin ifadesiydi ve yeni bir ulusun doğuşunu müjdeliyordu. Bugün Bangladeş'te 26 Mart, coşkuyla kutlanan Bağımsızlık Günü'dür.
• 1979: Soğuk Savaş'ın gergin atmosferinde, Ortadoğu'da barış umutlarını yeşerten tarihi bir adım atıldı. Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat ve İsrail Başbakanı Menahem Begin, ABD Başkanı Jimmy Carter'ın arabuluculuğunda Washington'da İsrail-Mısır Barış Antlaşması'nı imzaladılar. Bu anlaşma, iki ülke arasındaki uzun yıllara dayanan düşmanlığa son vererek bölgede yeni bir dönemin kapılarını araladı.
• 1995: Avrupa'nın sınırlarını yeniden tanımlayan önemli bir anlaşma yürürlüğe girdi: Schengen Anlaşması. Bu anlaşma sayesinde, üye ülkeler arasında sınır kontrolleri kademeli olarak kaldırıldı, Avrupa vatandaşlarına serbest dolaşım imkanı tanındı ve kıta genelinde bir entegrasyon süreci hız kazandı.
• 1996: Küresel ekonominin önemli aktörlerinden Uluslararası Para Fonu (IMF), Rusya Federasyonu'na ekonomik istikrarını desteklemek amacıyla devasa bir kredi paketi olan 10.2 milyar ABD doları tutarında bir yardımın onayını verdi. Bu karar, Rusya'nın geçiş ekonomisi sürecinde önemli bir rol oynadı.
• 1999: İnternet çağının ilk büyük siber saldırılarından biri yaşandı. Melissa adıyla bilinen kötü amaçlı bir yazılım (virüs), dünya genelindeki e-posta sistemlerini kısa sürede etkisi altına alarak büyük bir kaosa neden oldu. Bu olay, siber güvenliğin önemini çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi.
• 1583: İngiltere ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki diplomatik ilişkilerde yeni bir sayfa açıldı. İngiltere'nin Osmanlı topraklarındaki ilk resmi elçisi William Harborne, bu önemli görev için İstanbul'a ayak bastı. Bu ziyaret, iki ülke arasındaki siyasi ve ticari bağların gelişmesinde mühim bir adımdı.
• 1997: Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde, Rancho Santa Fe bölgesinde tüyler ürpertici bir olay yaşandı. Heaven's Gate (Cennetin Kapısı) adlı dini tarikata mensup 39 kişi, toplu halde intihar ederek dünya gündemine oturdu. Bu trajik olay, marjinal inançlar ve toplu ölümler üzerine derin tartışmaları tetikledi.
• 2009: Otomotiv endüstrisinde çığır açan bir gelişme yaşandı. Elektrikli araç teknolojisinin öncülerinden Tesla Motors, tamamen elektrikle çalışan lüks sedan modeli Tesla Model S'in ilk prototipini dünyaya tanıttı. Bu tanıtım, elektrikli araçların geleceği konusunda büyük bir heyecan yarattı ve otomotiv sektöründe bir dönüşümün sinyallerini verdi.

Türkiye'de 26 Mart:

• 1821: Osmanlı İmparatorluğu'nun çalkantılı dönemlerinden birinde, Sadrazam Seyyid Ali Paşa görevinden alınarak yerine Benderli Ali Paşa getirildi. Bu tür siyasi değişimler, imparatorluğun iç dinamiklerini ve güç dengelerini yansıtıyordu.
• 1913: I. Balkan Savaşı'nın acı sonuçlarından biri olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli şehirlerinden Edirne, Bulgar ve Sırp kuvvetlerinin eline geçti. Bu kayıp, Osmanlı Devleti için büyük bir darbe anlamına geliyordu.
• 1931: Türkiye Cumhuriyeti'nin modernleşme çabalarının önemli bir parçası olarak, Ölçüler Kanunu kabul edildi. Bu kanunla birlikte, geleneksel ölçü birimleri olan okka ve endaze gibi kavramlar yerine, uluslararası standartlara uygun olan gram, metre ve litre gibi yeni ölçü birimlerinin kullanılması zorunlu hale getirildi. Bu adım, ticaretin kolaylaştırılması ve bilimsel çalışmaların desteklenmesi açısından büyük önem taşıyordu.
• 1934: Birleşik Krallık'ta motorlu taşıt kullanımını düzenleyen önemli bir yasa yürürlüğe girdi. İlk kez motorlu araç kullanacak kişilerin, yeteneklerini ve trafik kurallarını bildiklerini kanıtlamak amacıyla şoförlük sınavından geçme zorunluluğu getirildi. Bu uygulama, trafik güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir adımdı.
• 1971: 12 Mart Muhtırası'nın ardından yaşanan siyasi gelişmeler sonucunda istifa eden Süleyman Demirel'in yerine atanan Başbakan Nihat Erim'in kabinesi, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylandı. Bu olay, Türkiye'nin o dönemdeki çalkantılı siyasi atmosferini yansıtıyordu.

26 Mart'ta Doğan Parlak Yıldızlar:

• 1516: Rönesans döneminin önemli bilim insanlarından biri olan İsviçreli doğa bilimci Conrad Gesner, dünyaya gözlerini açtı. Zooloji, botanik ve bibliyografya alanlarındaki kapsamlı çalışmalarıyla tanınan Gesner, bilimsel düşüncenin gelişimine önemli katkılarda bulundu.
• 1874: Amerikan şiirinin dev isimlerinden Robert Frost, bu anlamlı günde doğdu. Doğanın ve insan deneyimlerinin derinliklerine inen şiirleriyle Pulitzer Ödülü'nü dört kez kazanan Frost, Amerikan edebiyatının unutulmazları arasında yerini aldı.
• 1911: Amerikan tiyatrosunun ve edebiyatının önemli figürlerinden Tennessee Williams, hayata merhaba dedi. "Arzu Tramvayı" ve "Sırça Kümes" gibi unutulmaz oyunlarıyla tanınan Williams, insan psikolojisinin derinliklerini ve toplumsal sorunları etkileyici bir dille sahneye taşıdı.
• 1913: Matematiğin sınırlarını zorlayan Macar dahi Paul Erdős, dünyaya geldi. Sayı teorisi, kombinatorik ve grafik teorisi gibi birçok alanda çığır açan çalışmalarıyla tanınan Erdős, matematik dünyasının en özgün ve üretken isimlerinden biriydi.
• 1931: "Uzay Yolu" serisinin ikonik karakteri Spock'ı canlandıran Amerikalı oyuncu ve yönetmen Leonard Nimoy, doğdu. Sanat kariyeri boyunca unutulmaz performanslara imza atan Nimoy, bilim kurgu dünyasının sevilen yüzlerinden biri oldu.
• 1934: Başarılı Amerikalı aktör, yönetmen ve müzisyen Alan Arkin, hayata gözlerini açtı. Farklı türlerdeki yapımlarda gösterdiği üstün performanslarla Oscar ve Tony ödüllerini kazanan Arkin, sinema ve tiyatro dünyasının saygın isimlerinden biriydi. (Ö. 2023)
• 1944: Müziğin divası, efsanevi şarkıcı ve oyuncu Diana Ross, doğdu. The Supremes grubuyla yakaladığı büyük başarıların ardından solo kariyerinde de zirveye çıkan Ross, pop ve soul müziğin unutulmaz ikonlarından biridir.
• 1949: "Koku" adlı kült romanıyla dünya çapında tanınan Alman yazar Patrick Süskind, dünyaya geldi. Eserleriyle edebiyat dünyasında kendine özgün bir yer edinen Süskind, okuyucuları derinden etkileyen anlatımıyla bilinir.
• 1958: Türk edebiyatının önemli ve üretken yazarlarından Elif Şafak, doğdu. Romanları ve denemeleriyle geniş bir okuyucu kitlesine ulaşan Şafak, farklı kültürleri ve kimlikleri ustalıkla işleyen eserleriyle tanınır.
• 1960: "Kirli Dans" filmiyle hafızalara kazınan Amerikalı oyuncu Jennifer Grey, dünyaya merhaba dedi.
• 1963: Sinema dünyasının özgün ve cesur yönetmenlerinden Quentin Tarantino, doğdu. "Ucuz Roman", "Kill Bill" ve "Zincirsiz" gibi kült filmlere imza atan Tarantino, kendine has tarzı ve diyaloglarıyla sinemaseverlerin beğenisini kazanmıştır.
• 1985: Başarılı İngiliz oyuncu Keira Knightley, dünyaya geldi. "Karayip Korsanları" serisi ve "Aşk Her Yerde" gibi filmlerdeki performanslarıyla tanınan Knightley, genç yaşına rağmen önemli bir kariyere sahiptir.

26 Mart'ta Ebediyete Uğurlanan Değerli İsimler:

• 922: İslam dünyasının önemli düşünürlerinden ve sûfîlerinden Hallac-ı Mansur, Bağdat'ta idam edildi. Derinlikli tasavvufi görüşleri ve cesur ifadeleriyle tanınan Hallac-ı Mansur, sûfî geleneğinde önemli bir yere sahiptir. (d. 858)
• 1827: Müzik tarihinin devlerinden, Alman besteci Ludwig van Beethoven, hayata veda etti. Klasik müzik döneminin en etkili ve yenilikçi figürlerinden biri olan Beethoven, ölümsüz eserleriyle müzik dünyasına damgasını vurdu. (d. 1770)
• 1892: Amerikan edebiyatının özgün sesi, şair Walt Whitman, hayata gözlerini yumdu. "Çimen Yaprakları" adlı eseriyle tanınan Whitman, Amerikan şiirine yeni bir soluk getirmiş ve sonraki nesil şairleri derinden etkilemiştir. (d. 1819)
• 1923: Sahnenin büyüleyici kraliçesi, Fransız oyuncu Sarah Bernhardt, hayata veda etti. "İlahi Sarah" olarak anılan Bernhardt, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında dünyanın en ünlü ve saygı duyulan aktrislerinden biriydi. (d. 1844)
• 1945: Birleşik Krallık'ın önemli siyasetçilerinden ve I. Dünya Savaşı sırasında başbakanlık görevini yürüten David Lloyd George, hayata veda etti. (d. 1863)
• 1999: Keman virtüözü ve orkestra şefi Yehudi Menuhin, hayata gözlerini yumdu. 20. yüzyılın en büyük keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Menuhin, müzik dünyasına sayısız katkıda bulundu. (d. 1916)
• 2005: Birleşik Krallık'ın eski başbakanlarından James Callaghan, hayata veda etti. (d. 1912)
• 2010: Türk sporunun ve Galatasaray Spor Kulübü'nün efsanevi ismi Ali Sami Yen, hayata veda etti. Galatasaray'ın kurucusu ve ilk başkanı olan Ali Sami Yen, Türk spor tarihine adını altın harflerle yazdırmıştır. (d. 1905)
• 2020: İspanya Kralı VI. Felipe'nin kuzeni olan İspanya Prensesi Maria Teresa, COVID-19 nedeniyle hayatını kaybetti. (d. 1933)

26 Mart, tarihin zengin ve çeşitli dokusunu gözler önüne seren bir gün olarak hafızalarda yerini korumaya devam ediyor. Yaşanan önemli olaylar, doğan ve ölen değerli insanlar, bu tarihi günü anlamlı ve unutulmaz kılıyor.