Bulimia Nervoza Nedir?

Tanımı, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Tanım

Bulimia nervoza, genellikle ergenlik ya da erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkan, tekrarlayan aşırı yeme ataklarıyla ve sonrasında bu yiyecekleri telafi etme davranışlarıyla karakterize edilen ciddi bir yeme bozukluğudur. Kişi kısa sürede olağan dışı miktarda yiyecek tüketir ve ardından aşırı kilo alma korkusu nedeniyle kendini kusturma, laksatif (bağırsak yumuşatıcı) ya da diüretik (idrar söktürücü) kullanımı gibi sağlıksız davranışlara başvurur. Ayrıca uzun süreli aç kalma, yoğun egzersiz ya da katı diyetlerle bu durumu telafi etmeye çalışabilir.

Nedenleri

Bulimia nervozanın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, gelişiminde birden fazla faktörün etkili olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler arasında genetik yatkınlık, biyolojik etkenler, psikolojik özellikler ve sosyokültürel baskılar yer alır.

• Genetik: Ailesinde yeme bozukluğu bulunan bireylerde risk artar.
• Psikolojik etkenler: Düşük benlik saygısı, mükemmeliyetçilik, anksiyete, depresyon ve travmatik yaşam olayları hastalığı tetikleyebilir.
• Sosyokültürel etkiler: Medyanın ve toplumun zayıf bedeni yücelten mesajları, özellikle kadınlarda beden imajını olumsuz etkileyebilir.
• Biyolojik etkenler: Beyindeki serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, yeme davranışını ve duygusal regülasyonu etkileyebilir.

Nasıl Ortaya Çıkar?

Bulimia nervoza genellikle belirli bir döngü içinde ilerler. Bu döngü şu şekilde işler:

• Tıkınırcasına Yeme: Kişi kısa sürede kontrolsüzce büyük miktarlarda yiyecek tüketir. Bu süreç genellikle gizli gerçekleşir.
• Suçluluk ve Utanç: Yeme davranışının ardından birey yoğun suçluluk ve pişmanlık duyar.
• Telafi Davranışları: Kilo alımını engellemek amacıyla kusma, laksatif/diüretik kullanımı, aşırı egzersiz ya da oruç tutma gibi davranışlara başvurur.
• Döngünün Devamı: Bu süreç tekrar tekrar yaşanır ve bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.

Belirtileri

Bulimia nervoza fiziksel, davranışsal ve duygusal düzeyde birçok belirtiyle kendini gösterebilir.

Fiziksel Belirtiler

• Normal kilo sınırları içinde olunsa da ciddi sağlık sorunları yaşanabilir.
• Diş minesinde aşınma, hassasiyet ve çürükler.
• Kronik boğaz ağrısı, boğazda tahriş.
• Yüz ve yanaklarda tükürük bezlerinin şişmesi.
• Parmaklarda yara izleri (kusmayı tetiklemek için boğaza parmak sokulması sonucu).
• Adet düzensizlikleri.
• Kabızlık ya da ishal.
• Elektrolit dengesizlikleri.
• Dehidrasyon.
• Saç dökülmesi, tırnaklarda zayıflık.
• Sürekli halsizlik, bayılma hissi.

Davranışsal Belirtiler

• Tıkınırcasına yeme ve ardından kusma döngüsü.
• Yemeklerden sonra tuvalete gitme alışkanlığı.
• Gizli yeme ya da yiyecek saklama.
• Aşırı egzersiz yapma.
• Laksatif, diüretik veya zayıflama ilaçlarının kötüye kullanımı.
• Aşırı kalori hesabı yapma.
• Sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınma.
• Sık sık kilo kontrolü yapma.
• Kendini sürekli eleştirme.

Duygusal Belirtiler

• Düşük benlik saygısı ve özgüven eksikliği.
• Beden imajında çarpıtma.
• Kilo almaktan aşırı korku.
• Depresif ruh hali.
• Sosyal izolasyon.
• Öfke, huzursuzluk, sinirlilik.
• İntihar düşünceleri.

Çeşitleri

Bulimia nervoza, gösterilen telafi davranışlarına göre iki ana türe ayrılır:

• Temizleyici Tip (Purging Type): Birey yedikten sonra kusma, laksatif ya da diüretik kullanımıyla kalorileri telafi etmeye çalışır.
• Temizleyici Olmayan Tip (Non-Purging Type): Kişi kusma ya da ilaç kullanımı yerine uzun süreli açlık ya da aşırı egzersiz gibi yöntemlere başvurur.

Zararları

Fiziksel Zararlar:

• Elektrolit dengesizliklerine bağlı kalp ritim bozuklukları ve ani ölümler.
• Kalp kaslarında zayıflama, kan basıncında dengesizlik.
• Diş çürükleri ve mine kaybı.
• Yemek borusunda tahriş ve yırtılmalar.
• Mide yırtılması, reflü ve bağırsak tembelliği.
• Böbrek yetmezliği.
• Hormonal düzensizlik ve doğurganlık problemleri.
• Osteoporoz.

Psikolojik Zararlar

• Ağır depresyon ve anksiyete.
• Obsesif kompulsif belirtiler.
• Düşük benlik saygısı.
• Madde bağımlılığı.
• Sosyal fobi ve yalnızlık.
• İntihar riski.
• İlaç Tedavisi

Bulimia nervozada psikoterapi ile birlikte ilaç tedavisi de uygulanabilir. En sık kullanılan ilaçlar serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) grubundaki antidepresanlardır. Fluoksetin, hem depresif semptomları azaltmada hem de tıkınırcasına yeme davranışını kontrol altına almada etkili bulunmuştur. Ancak tüm ilaçlar mutlaka bir psikiyatrist kontrolünde ve gözetiminde kullanılmalıdır.

Tedavi Yöntemleri

Bulimia nervozanın tedavisinde multidisipliner yaklaşım esastır. Tedavi süreci, bireyin fiziksel sağlığını düzeltmeyi, duygusal dengesini sağlamayı ve sağlıklı yeme alışkanlıklarını yeniden kazandırmayı amaçlar.

• Psikoterapi: En etkili yöntem bilişsel davranışçı terapidir (BDT). Bu terapi bireyin düşünce kalıplarını, yeme davranışlarını ve beden algısını olumlu yönde değiştirmeyi hedefler.
• Beslenme danışmanlığı: Uzman diyetisyen desteğiyle dengeli ve düzenli beslenme alışkanlıkları kazandırılır.
• Aile terapisi: Özellikle genç bireylerde aile içi dinamiklerin düzenlenmesi, destek sisteminin güçlendirilmesi önemlidir.
• Tıbbi destek: Elektrolit dengesi, hormonal yapı ve iç organ sağlığı açısından düzenli tıbbi kontroller yapılmalıdır.